- Önem : Müslüman Araplar’la Karluk Türkleri’nin Çin orduları karşısında zafer kazandığı savaş
- Tarih : Temmuz 751
Batı Göktürkleri’ni kendisine bağlayıp Tanrı dağlarının güneyindeki şehir devletleri üzerinde otorite tesis eden Çin T’ang hânedanının, II. Göktürk Devleti’nin güçlü bir şekilde ortaya çıkması ve Türgişler’in batıda güçlenip komşularıyla rekabete girmesiyle bölgedeki hedefleri sona erdi. Batı Türkistan’daki Çin nüfuzunu ortadan kaldıran Kapgan Kağan, Türgişler’i yenip kendisine bağlayarak bölgede Göktürk gücünü yeniden hâkim kıldı. Sulu Kağan liderliğinde toparlanan Türgiş ordusu Araplar’ı mağlup etmeyi başardı. Ancak sonuçta Türgiş Kağanlığı, Arap orduları karşısında tutunamadı. Zor durumda kalan şehirlerde Türk beylerinden Fergana ihşîdi Araplar’a karşı Çin’den yardım istemek zorunda kaldılar. Bu dönemde Çin’de T’ang hanedanının başında güçlü bir hükümdar olan Hivan-tsâng bulunuyordu. Hivan-tsâng kumandanlarından Kao Sien-Chih’yi Türk beylerine yardım etmekle görevlendirdi. Kao Sien-Chih, 748 yılında Tanrı dağlarının kuzeyindeki Tokmak’ı alarak Batı Türkistan’a giden stratejik mevkiyi ele geçirdi. Talas nehri kıyısında Atlah mevkiinde 5 gün sürecek olan savaş Çin ordusu ile İslam ordusu arasında başladı. Karluk Türkleri Çin ordusuna arkadan saldırmasıyla iki ateş arasında kalan Çinliler ağır bir yenilgiye uğradı. İbnü’l-Esîr, Fergana ihşîdi ile Taşkent meliki arasında ihtilâf çıkınca İhşîdin Çin imparatorundan yardım istediğini, onun gönderdiği 100.000 kişilik bir ordunun Taşkent’i kuşattığını, Taşkent melikinin de Çin imparatorunun hâkimiyetini kabul ettiğini belirtir. Nihayetinde savaşı Müslümanlar kazandı. Çin’in ilk hedef olarak Taşkent’i seçmesinin sebebi Batı Türkistan’ın içinde bulunduğu siyasi durumla ilgiliydi. Göktürk ve Türgiş devletlerinin yıkılmasının ardından kendileri için yegâne tehlikenin Taşkent’ten geleceğini bilen Çinliler muhtemelen öncelikle Taşkent’i ele geçirmeyi planladılar.
Çinlilerin önünü kesmek isteyen Türkler, Çin ordusuyla tek başlarına mücadele edemeyeceklerini bildiklerinden Ebû Müslim-i Horasânî’yi işgale ikna ettiler, bunun üzerine Kao Sien-Chih büyük bir orduyla harekete geçti. T’ang hânedanı bu yenilgiden sonra Batı Türkistan’a hâkim olma emellerinden vazgeçmek zorunda kaldı. Batı Türkistan’da sarsılan Türk nüfuzu yeniden kuruldu. Bölgede İslâm fütuhatı sırasında başlayan Türk-Arap mücadelesi Talas Savaşı’ndan sonra yerini dostluğa bıraktı.
Yorumlar
Yorum Gönder